Tìm hiểu về hệ thống giáo dục Mỹ

Đối với nước ngoài, hệ thống giáo dục Mỹ dường như rất đa dạng, có quy mô lớn và thậm chí có vẻ là phức tạp. Đúng là cũng có phức tạp vì giáo dục Mỹ lại phản ánh lịch sử, văn hóa và những giá trị của 1 quốc gia tiên tiến luôn cập nhật và áp dụng những gì tốt nhất.

Sơ đồ Hệ thống giáo dục Mỹ

Bậc Phổ thông (Tiểu học và Trung học) - Primary and Secondary

Giáo dục phổ thông bao gồm 12 năm và kết thúc ở độ tuổi 18. Học phổ thông là bắt buộc và miễn phí với công dân Mỹ khi học tại các trường công lập.

Học xong Trung học, học sinh được nhận Bằng tốt nghiệp trung học (High School Diploma) và có thể apply lên học tiếp ở bậc Đại học/Cao đẳng.

Một năm học trung học tại Mỹ khá giống như ở Việt Nam, chia 2 kỳ (semester), bắt đầu vào mùa thu, thường là đầu tháng 9 hoặc có thể từ cuối tháng 8 (tùy trường), và kéo dài đến cuối tháng 5. Nghỉ đông và năm mới cuối tháng 12. Có khá nhiều trường nhận học sinh thêm vào giữa năm, tức là vào kỳ nhập học mùa xuân. 

Lưu ý đối với học sinh quốc tế học Trung học tại Mỹ:

• Học sinh quốc tế nếu học trung học tại Mỹ chỉ được học 1 năm tại trường công lập. Sau khi học hết 1 năm công lập học sinh phải chuyển sang trường tư thục.

Sinh viên Việt Nam thường lựa chọn đi học Trung học phổ thông Mỹ từ khoảng lớp 8 - lớp 12. Mặc dù một số trường Mỹ có thể nhận học sinh Việt Nam vào học 1 năm lớp 12 để tốt nghiệp nhưng thời điểm này không phải là tốt nhất để sinh viên có thể có bảng điểm đẹp và sự chuẩn bị đầy đủ nhất cho việc nộp hồ sơ đại học.

Học sinh học trung học tại Mỹ có nhiều lựa chọn hơn cho việc học của mỗi cá nhân thông qua các môn tự chọn. Số môn tự chọn nhiều khi gấp đôi số môn học bắt buộc. Và cũng chính vì sự lựa chọn các môn khác nhau nên học sinh có thời khóa biểu khác nhau. Trừ trường hợp 2 học sinh cùng chọn các môn và lịch học hoàn toàn giống nhau. Đây cũng là điểm khác biệt rất rõ với học trung học tại VN.

Tập trung tới từng cá nhân trong giáo dục con người. Học sinh sẽ tự quyết định con đường học tập và theo đuổi nghề nghiệp của mình về sau thông qua lựa chọn các môn học cho mình.

Kỳ thi SAT/ ACT

Trong thời gian học Trung học, học sinh Mỹ sẽ lựa chọn SAT hoặc ACT để thi lấy điểm, điểm đó được nộp khi ứng tuyển vào Đại học.Thi SAT hay ACT được gọi là các kỳ thi chuẩn hóa. 

Tuy nhiên, đối với sinh viên quốc tế (như Việt Nam) hai kỳ thi SAT và ACT hiện không phải là điều kiện đầu vào bắt buộc để ứng tuyển vào bậc đại học tại Mỹ. Tùy vào điều kiện cụ thể của từng trường đại học, các bạn học sinh quốc tế có rất nhiều lựa chọn trường đại học để apply mà không cần một trong hai chứng chỉ này. Mặc dù vậy, nếu bạn sở hữu một kết quả cao từ bài test SAT/ ACT chính là một lợi thế rất lớn để xin học bổng cũng như apply vào một số ít trường đại học xếp hạng cao hoặc có yêu cầu bắt buộc về số điểm nhất định cho SAT/ ACT.

Ngoài ra, học sinh Trung học tại Mỹ thường tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa. Việc tham gia này ngoài sở thích và đam mê thì cũng như là một nhiệm vụ để tích lũy nhiều trải nghiệm và kinh nghiệm sống. Chứng nhận hoạt động ngoại khóa sẽ giúp các bạn làm đẹp, tạo ấn tượng và tăng sức mạnh cho bộ hồ sơ xin Đại học Mỹ, nhất là xin Học bổng cao.

Các chương trình giáo dục bậc cao (Higher Education)

College và University?

Khái niệm College ở Mỹ không giống như ở Việt Nam hay nhiều quốc gia khác. Khái niệm College không phải luôn luôn là cao đẳng, nhiều trường College tại Mỹ sẽ đào tạo hệ cử nhân 4 năm như University. Một số trường đào tạo của Mỹ còn được gọi là Institute ví dụ như Massachusetts Institute of Technology, California Institute of Technology.

College thường có quy mô nhỏ hơn so với University và thường không đào tạo các bậc học như Master hay Doctor và có thể sẽ không có thế mạnh về nghiên cứu bằng các University. 

College cũng có các truờng đào tạo  chương trình cao đẳng cộng đồng cung cấp chương trình cấp bằng liên kết hai năm (Associate Degree). Sau khi lấy được bằng liên kết, sinh viên có thể chọn chuyển tiếp lên một trường cao đẳng hoặc đại học bốn năm để hoàn thành bằng cử nhân. Đây là cách học (2 + 2) với ưu điểm vừa tiết kiệm chi phí vừa dễ qua được yêu cầu đầu vào. Tuy nhiên trên thực tế, với các học sinh Việt nam thì hay bị trượt Visa. Đây chỉ là con số thống kê chứ không có quy định hay ngăn chặn nào từ Lãnh Sự Quán Mỹ khi xét Visa

University cung cấp cả chương trình cấp bằng đại học và sau đại học. (Đây là một điểm khác biệt chính giữa trường cao đẳng và trường đại học.) Vì trường đại học thường lớn hơn trường cao đẳng, nên họ cung cấp nhiều chương trình cấp bằng đa dạng hơn và tập trung nhiều vào việc thực hiện nghiên cứu. Ví dụ, tại một trường đại học, bạn có thể học để lấy bằng thạc sĩ hoặc tiến sĩ, trong khi không phải mọi trường cao đẳng đều có các chương trình cấp bằng sau đại học này.

Trong một số đại học lớn, các phân khoa sẽ đuợc gọi là College hay School, ví dụ như College of Engineering, School of Business. 

Đại học của bang và đại học tư thục

Tại Mỹ, chính quyền liên bang không không quản lý các trường đại học hay college. Thay vào đó chính quyền của từng bang sẽ điều hành, kiểm soát, tài trợ cho các trường của bang. Ngoài ra, các trường cao đẳng tư thục có thể hoạt động độc lập, không chịu sự kiểm soát trực tiếp từ chính quyền tiểu bang hoặc quốc gia. Ví dụ, hàng trăm trường cao đẳng tư thục ở Hoa Kỳ được thành lập bởi các giáo phái hoặc nhà thờ, chẳng hạn như Đại học Dayton (liên kết với nhà thờ Công giáo) và Đại học Pacific (một trường đại học Methodist). 

Đại học thường vs Đại học chuyên ngành (ngành đặc biệt như Y, Dược)

Theo Trung tâm Thống kê Giáo dục Quốc gia , năm 2022 có 5.916 trường cao đẳng và đại học sau trung học tại Hoa Kỳ: 1.892 trường công lập, 1.754 trường tư thục và 2.270 trường tư thục. Trong số 20 trường đại học hàng đầu của Hoa Kỳ có nhiều sinh viên quốc tế nhất, có 13 trường công lập và bảy trường tư thục. Vì vậy, thực tế, chất lượng không được xác định bởi việc một trường cao đẳng hoặc đại học là công lập hay tư thục.  

Majors , Minors, and Concentrations

Majors: Là chuyên ngành chính mà sinh viên lựa chọn để theo học và mục tiêu đi làm trong lĩnh vực này.

Minors: Chuyên ngành phụ mà học sinh theo học, thường chỉ chiếm 1/2 số tín chỉ của chuyên ngành chính.

Concentrations: là các chuyên ngành nhỏ trong chuyên ngành chính cho phép học sinh đi sâu hơn vào một lĩnh vực cụ thể trong chuyên ngành chính.

Tthay đổi ngành, thay đổi trường học khá dễ và được coi là chuyện bình thường tại Mỹ, nếu bạn thay đổi sở thích và thấy năng lực phù hợp hơn thì cứ mạnh dạn chuyển ngành/ chuyển trường (Transfer student). Sinh viên thường chốt ngành học sau năm nhất. Nếu sinh viên ở năm 3 mà vẫn muốn chuyển thì vẫn có thể được. Tuy nhiên những môn học bắt buộc phải học thêm thì sinh viên sẽ phải chịu chi phí.

BA, BS và BFA

BA: Bachelor of Arts: tập trung vào các ngành xã hội nhân văn

BS: Bachelor of Science: tập trung vào các ngành kinh tế, toán, khoa học, kỹ sư, sức khoẻ, và các lĩnh vực công nghệ

BFA: Bachelor of Fine Arts: Tập trung vào các ngành thiết kế, nghệ thuật, âm nhạc, trình diễn

Các chương trình đại học dành cho các ngành nghề đặc biệt

Các ngành nghề như Bác sĩ, Y tá, Giáo viên, Kiến trúc sư, có thể có lộ trình đào tạo khác với các chương trình đại học thông thường. Các ngành nghề này thường có yêu cầu sinh viên có một nền tảng kiến thức cơ bản trước (khoảng 2 - 4 năm đại học) sau đó trải qua một số kỳ thi chuyên ngành để được chọn lọc vào trường đào tạo chuyên môn.

Bậc Thạc sĩ và Sau Đại học - Master & PhD

Chương trình thạc sỹ tại Mỹ thường kéo dài từ 1 đến 2 năm tuỳ thuộc vào số lượng tín chỉ yêu cầu để tốt nghiệp. Tối thiểu sinh viên sau đại học cần đăng ký 9 tín chỉ mỗi kỳ để được coi là sinh viên toàn thời gian. Kết thúc quá trình học thường sinh viên sẽ cần làm luận văn (thesis) hoặc một dự án để tốt nghiệp. 

Để xin được vào chương trình Thạc sĩ tại Mỹ, ngoài tốt nghiệp chuyên ngành liên quan với điểm phải đạt trên yêu cầu, bạn cũng thường được yêu cầu: GMAT hoặc GRE, Kinh nghiệm làm việc. 

Vẫn có những trường Đại học Mỹ không yêu cầu GMAT / GRE, và cũng không yêu cầu kinh nghiệm làm việc. Bạn có thể tham khảo Danh sách trường đại học tại Mỹ để tìm hiểu các khóa học thạc sĩ được cung cấp cho sinh viên quốc tế.

Sau khi hoàn thành bậc thạc sỹ, sinh viên có thể nộp hồ sơ cho chương trình Tiến sỹ (thường kéo dài khoảng 2 - 3 năm) và cũng kết thúc bởi luận văn hoặc công trình nghiên cứu. 

Kết luận 

Hệ thống đại học Mỹ chủ yếu là đại học đa lĩnh vực, đại học nghiên cứu (Research University) và có nhiều loại hình đào tạo khác nhau từ cử nhân đến thạc sĩ, tiến sĩ. Trong hệ thống đại học còn có một số trường đại học chuyên ngành (Professional Schools) như trường Luật, trường Y,…Mỗi trường đại học lại có những tiêu chí khác nhau, nếu bạn muốn tìm hiểu về hệ thống giáo dục Mỹ chi tiết hơn về các hoạt động, các chương trình học hay các chính sách hỗ trợ,…mời bạn liên hệ với Du học Nam Phong để được tư vấn và cung cấp các thông tin cần thiết.

Ngay từ rất sớm người Mỹ đã hiểu rằng tương lai của họ – những người tự do – phụ thuộc vào trí tuệ và sự thông thái của chính họ, chứ không phải của kẻ thống trị nào đó ở xứ sở xa xôi. Mỹ là quốc gia đầu tiên trên thế giới giải quyết các vấn đề cơ bản liên quan đến bản chất và mục đích của hệ thống giáo dục trên cơ sở một nền dân chủ. Đó cũng chính là lý do mà bất cứ du học sinh nào cũng cần phải tìm hiểu về hệ thống giáo dục Mỹ trước khi lên đường để nắm được bí quyết thành công khi chinh phục các khóa học tại đây.

Mindy Nguyen